Το βιβλίο που έχετε στα χέρια σας είναι ένα ιστορικό βιβλίο, όχι όμως με τη συνήθη και ίσως πρωταρχική έννοια του όρου. Δεν θα βρείτε σε αυτό περιγραφές μαχών, ναυμαχιών, πολιτικών εξελίξεων ή άλλων συμβάντων της νεώτερης ιστορίας μας, πέραν του μέτρου που απαιτεί ο κύριος σκοπός του. Η αναφορά σε γεγονότα ή πρόσωπα, γίνεται στα πλαίσια μιας προσπάθειας ανεύρεσης των αιτίων, που τα έχουν προκαλέσει και της ανάδειξης της σημασίας και των συνεπειών που είχαν, τόσο για την πορεία του έθνους μας, όσο και την ιστορία άλλων κρατών, ή της Ευρώπης γενικότερα.

Από την επισήμανση και ανάλυση των στοιχείων αυτών, αναδύονται τα κύρια χαρακτηριστικά, οι δημιουργικές ικανότητες αλλά και οι βασικές αδυναμίες του λαού μας που προκάλεσαν αντίστοιχα τα επιτεύγματά του ή τις αποτυχίες και τις καταστροφές που μας έπληξαν κατά την ίδια χρονική περίοδο. Η γενική εικόνα που μας δίνουν τα 22 κεφάλαια του βιβλίου για τον νεώτερο ελληνισμό είναι η ανοδική πορεία του, από τη θλιβερή κατάσταση που βρισκόταν μετά την Άλωση, στην πνευματική και πολιτική του αναγέννηση το 1821 και περαιτέρω στην εδαφική και πολιτιστική του ανάπτυξη μέχρι και την τυπική ένταξή του στην Ευρωπαϊκή οικογένεια. Παράλληλα προκύπτουν τόσο οι αδυναμίες του όσο και οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει από εχθρικές προς αυτόν δυνάμεις. Αν μπορούμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα από αυτά τα κεφάλαια, είναι ότι το έθνος μας έχει τις ηθικές και πνευματικές δυνάμεις καθώς και φιλικούς δεσμούς με άλλα κράτη – όχι μόνο της Ευρώπης – ώστε να μπορεί να αισιοδοξεί για το μέλλον του.