O Τελευταίος διάλογος είναι ένα αποκαλυπτικό μυθιστόρημα στην κρισιμότερη στιγμή που γνώρισε η βυζαντινή ιστορία. Ένα ψυχογράφημα της ελληνικής φυλής, που ενσαρκώνει τις αρετές και τις αδυναμίες της, με τα ελαττώματα όλων των καιρών.

Οι ήρωές του είναι φιλόσοφοι και πολεμιστές. Επιδιώκουν να εφαρμόσουν την «Πολιτεία» του Πλάτωνα στη δομή της αυτοκρατορίας. Ενδέκατος αιώνας, εποχή ακμής για τα γράμματα, εποχή των ύστερων φιλοσόφων, των μεγάλων συγκρούσεων και των μεγάλων ανατροπών. Εποχή γεμάτη θρύλους, απ’ όπου ανασύρεται και το έπος του Διγενή Ακρίτα.

Ο κεντρικός ήρωας Νεόφυτος Μανιάκης, γόνος μεγάλης οικογένειας της Καππαδοκίας, εκπροσωπεί τη βυζαντινή ψυχή, είναι η προσωποποίηση της αντίστασης στα ανατολικά σύνορα, που πήρε μέρος σ’ ατέλειωτους πολέμους, αλλά και που αναζήτησε τη γνώση στα βάθη της Ανατολής, κοντά στους Πέρσες σοφούς και αστρολόγους. Προσπαθεί να εφαρμόζει τις ιδέες του, καταλαβαίνει ότι, για να υλοποιήσει τα όσα πιστεύει, πρέπει να αγωνιστεί. Γίνεται πολεμιστής.

Σε όλο το διάβα του, τον ακολουθεί ο θάνατος, περνάει από σκληρές δοκιμασίες, συγκρούσεις, πάθη, προδοσίες και μόνο στον έρωτα και στη φιλοσοφία βρίσκει την ομορφιά της ζωής.

Μέσα από την εκπληκτική πορεία του, αποκαλύπτεται ένα πανόραμα του βυζαντινού κόσμου και ενός νέου κόσμου, που ξεπηδά από την Ανατολή. Ενοποιούνται όλες οι τουρκομανικές φυλές της κεντρικής Ασίας, ιδρύεται η αυτοκρατορία των Σελτζούκων και έρχονται για πρώτη φορά αντιμέτωποι με τους Βυζαντινούς.