Κάποιο πρωινό του Νοέμβρη ο πρίγκιπας Λεβ Νικολάγεβιτς Μίσκιν επιστρέφει μετά από πολύχρονη παραμονή στο εξωτερικό στη Ρωσία. Αγνωστος μεταξύ αγνώστων. Στη διάρκεια του ταξιδιού γνωρίζει τον Παρφιόν Ραγκόζιν, ένα πλάσμα ακαλλιέργητο και παθιασμένο, που ο έρωτάς του για τη Ναστάσια Φιλίπποβνα θα τον φέρει αντιμέτωπο με τον Μίσκιν. Στη ζωή του Μίσκιν όμως υπάρχει και η Αγλαΐα Επάντσινα, την οποία ερωτεύεται απελπισμένα ο Μίσκιν, κι εκείνη προσπαθεί μάταια να τον αποσπάσει από τη Ναστάσια Φιλίπποβνα. Έτσι, η τελευταία θα πελαγοδρομεί ανάμεσα στον Μίσκιν και στον Ραγκόζιν μέχρι την τελική λύση του δράματος, που θα οδηγήσει την ίδια στο θάνατο, το Ραγκόζιν στα κάτεργα της Σιβηρίας και τον Μίσκιν στην πνευματική κατάρρευση. Με φόντο τη συνάντηση αυτών των τεσσάρων ανθρώπων, ο Φιόντορ Ντοστογέφσκι δημιουργεί στα χρόνια της ωριμότητάς του ένα μυθιστόρημα το οποίο, από κοινού με τους Δαιμονισμένους και τους Αδερφούς Καραμάζοφ, αποτελεί την τριάδα των σημαντικότερων έργων του. Το αριστούργημα Ο Ηλίθιος γράφτηκε εξολοκλήρου στο εξωτερικό, όπου ο συγγραφέας κατέφυγε κυνηγημένος από τα χρέη. Μέσα από τις σελίδες του, ο Ντοστογέφσκι έχει για μια ακόμη φορά την ευκαιρία να μας παρουσιάσει την εικόνα της Ρωσίας του καιρού του και να σατιρίσει πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις με το δικό του ιδιοφυή τρόπο. Ο κεντρικός ήρωάς του, ο πρίγκιπας Μίσκιν, αφελής και ανεξίκακος, διόλου όμως “ηλίθιος”, οδηγείται στην καταστροφή, όχι γιατί του λείπει η εξυπνάδα, αλλά γιατί είναι τόσο ευάλωτος συναισθηματικά, ώστε συντρίβεται κάτω από το βάρος της αφόρητης πραγματικότητας. Ο Ντοστογέφσκι τοποθετεί σε οριακές συνθήκες τις μορφές των ηρώων του, με επίκεντρο την εξιδανικευμένη φιγούρα του Μίσκιν, τη μοιραία καλλονή Ναστάσια Φιλίπποβνα και τον παθιασμένο Παρφιόν Ραγκόζιν, αποκαλύπτοντας στους αναγνώστες τα μύχια της ψυχής τους και επιβεβαιώνοντας για πολλοστή φορά τη διαχρονικότητα του έργου του.