Με αφορμή ένα οικογενειακό κειμήλιο, ένα χειρόγραφο κείμενο που διασώζει διηγήσεις και προφορικές μαρτυρίες σχετικές με τη δράση της οικογένειας Πανουργιά στα χρόνια της Επανάστασης, ο συγγραφέας του βιβλίου, αντιστράτηγος ε.α. Πανουργιάς Στ. Πανουργιάς, προσπαθεί να καταγράψει την ιστορία της οικογένειάς του και να εμπλουτίσει την οικογενειακή παράδοση μέσα από βιβλιογραφική τεκμηρίωση.

Με επίκεντρο την Ανατολική Ρούμελη, εξιστορείται η δράση δύο κεντρικών ιστορικών προσώπων, του Γερο-Πανουργιά και του Νάκου Πανουργιά, από τις καταβολές της οικογένειας μέχρι το δεύτερο έτος της Επανάστασης (1822). Στις σελίδες του βιβλίου παρευλάνουν οι πρωταγωνιστές της Επανάστασης όπως ο Οδυσσέας Αδρούτσος, ο Αθανάσιος Διάκος, ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαϊας, και ζωντανεύουν σημαντικές μάχες, της Αλαμάνας, της Γραβιάς, της Αγίας Μαρίνας, μεταξύ άλλων, με εύστοχες παρατηρήσεις του έμπειρου συγγραφέα επί της στρατιωτικής τακτικής.

Λαμβάνοντας υπ΄όψιν το ευρύτερο ιστορικό περιβάλλον, σκιαγραφούνται οι συνθήκες προετοιμασίας και έκρηξης του ελληνικού αγώνα και αποτυπώνονται γεγονότα και εξελίξεις που διαδραματίζονται στην Ελλάδα και εντέλει επηρεάζουν τα δρώμενα στην Ανατολική Ρούμελη.

Το βιβλίο αυτό, καρπός χρόνιας και κοπιαστικής μελέτης, έχει ως στόχο να λειτουργήσει, αφ’ ενός ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές της οικογένειας και αφ’ετέρου, ως βιβλιογραφικός οδηγός για τον σύγχρονο μελετητή.