Τα κοινωνικά δικαιώματα δεν είναι ‘παρωνυχίδες’ ούτε πολυτέλεια του ανθρώπου. Αφορούν βασικές πλευρές της ζωής του, την εργασία, την υγεία, την στέγαση, την παιδεία, την μητρότητα, τα γηρατειά, το περιβάλλον. Αναφέρονται δηλ. σε θεμελιώδεις ανάγκες του ανθρώπου και επιδιώκουν να εξασφαλίσουν όχι απλώς την επιβίωση αλλά αξιοπρεπείς όρους ύπαρξης, εργασίας και διαβίωσης, μ’ άλλα λόγια το “ευ ζην”.
Είναι επίκαιρο να μιλά κανείς σήμερα για διεύρυνση των κοινωνικών δικαιωμάτων; Μέσα στο σάλο και τη σύγχυση που έχει δημιουργήσει η τάση εμπορευματοποίησης των πάντων, το ερώτημα φαίνεται εκ πρώτης όψεως δικαιολογημένο. Τίποτε όμως δεν έχει ιστορικά προδιαγραφεί. Η πορεία της οποίας δεν υπόκειται σε σχήματα δήθεν λογικά…
Το μόνο που μπορεί και πρέπει να γίνει – και που είναι μονίμως επίκαιρο – είναι να εντοπίζονται κάθε φορά ‘συγκεκριμένες ουτοπίες’, όπως τις ονόμασε ο γερμανός φιλόσοφος Ernst Bloch, και να επιχειρείται σε συγκεκριμένους τομείς η υλοποίησή τους. Τα κοινωνικά δικαιώματα, έχοντας ως βάση τους την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, είναι ένας τομέας ο οποίος μπορεί να λειτουργήσει ως “άνοιγμα” προς αυτή την κατεύθυνση· για να διαφυλαχθεί ένα πολύτιμο συνεκτικό στοιχείο των ευρωπαϊκών κοινωνιών, σχετικό αντίβαρο στον ατομισμό τους και σχεδόν ανύπαρκτο σε άλλες ηπείρους.