Το βιβλίο εξετάζει τις ποικίλες εκφάνσεις της εκπαιδευτικής δραστηριότητας των ελλληνορθόδοξων κοινοτήτων στη Θράκη και ειδικότερα στο Βιλαέτι της Αδριανούπολης κατά τον 19ο αιώνα, κυρίως μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους (1830).

Στόχος του είναι να αναδείξει το ζήτημα της εκπαίδευσης, το οποίο αποτελούσε μια από τις σημαντικότερες διαστάσεις της πολιτισμικής φυσιογνωμίας του ελληνορθόδοξου κόσμου της οθωμανικής αυτοκρατορίας, κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο, οπότε και συνδέθηκε άρρηκτα με τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς και την εκπαιδευτική πολιτική του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Σ’ αυτό το πλαίσιο θίγονται θέματα σχετικά με τους παράγοντες που επηρέασαν την εκπαιδευτική πραγματικότητα, τους φορείς που είχαν την ευθύνη για την οργάνωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, τη συμβολή των Φιλεκπαιδευτικών Συλλόγων, καθώς και τη λειτουργία των σχολείων, όπως τα προγράμματα σπουδών τους, οι κανονισμοί και οι οικονομικοί τους πόροι.